نحوه بستن صحیح گره های طناب کوهنوردی یک مهارت کاربردی است که هر کوهنوردی صرف‌نظر از تجربه یا توانایی، نه‌تنها باید این مهارت را یاد بگیرد بلکه باید به آن تسلط هم پیدا کند. صدها نوع گره وجود دارد که می‌توانید در کوهنوردی از آن‌ها استفاده کنید (کتاب‌های کاملی در مورد انواع گره‌ها نوشته شده است) بنابراین شاید قدم برداشتن برای یادگیری آن‌ها مشکل باشد.
بااین‌حال، شما خودتان را نگران نکنید. هنگامی‌که من کوهنوردی را در سال 1973 شروع کردم، کوهنوردان از چهار گره اصلی دبل بولین، گره حلقه‌ای، پروسیک و گره حمایت در حلقه بسته استفاده می‌کردند و این گره‌ها در بیش از یک دهه برای من کافی بودند. البته از همان روزهای اولیه کوهنوردی، صعود و گره‌های کوهنوردی برای پاسخگویی بهتر به نیازهای کوهنوردی تکامل پیدا کرده است.
شما می‌توانید تنها با این هفت گره اساسی شروع به کوهنوردی کنید: هشت تعقیب مخفف شده گره تعقیبی هشتی شکل، گره حلقه‌ای، پروسیک، هشت تعقیبی در حلقه بسته، گره مانتر، گره دو سر طناب دولا و گره خفت. من هرگز در موقعیتی قرار نگرفتم که نیاز باشد بیشتر از این هفت مورد گره را بلد باشم، هرچند که محض احتیاط چند مدل گره دیگر را هم کمی بلد هستم.
کوهنوردان باشگاهی یا داخل سالن خوشحال می‌شوند اگر بدانند که در واقع فقط باید یک نوع گره را یاد بگیرند، گرهی که بیشتر سالن‌های کوهنوردی از شما می‌خواهند تا برای بستن طناب به هارنس (کمربند ایمنی) خود از آن استفاده کنید، گره هشت تعقیب است.
حتی هفت گره پیشنهادی من ممکن است برای شروع خیلی زیاد باشد. شاید هرگز از گره مانتر یا پروسیک استفاده نکنید (هیچ‌کدام از نظر تعریف فنی گره نیستند، ولی از موضوع اصلی پرت نشویم) که بیشتر در صعود کلاسیک نقش دارند تا صعود ورزشی. بااین‌حال، وقتی صعود می‌کنید، امکانش هست در موقعیت‌ها و یا حتی در وضعیت بغرنجی قرار بگیرید که بلد بودن این گره‌ها مشکل را حل می‌کند و خوب است که آن‌ها را یاد بگیرید.
انواع گره طناب کوهنوردی
من یاد گرفتم که به‌تنهایی با آزمون‌وخطا و با مطالعه عکس‌های مجلات و خواندن کتاب‌های کمی که در آن زمان وجود داشت، صعود کنم. شما می‌توانید و حتماً بهتر از من عمل می‌کنید. این مقاله فقط مقدمه‌ای بر انواع گره‌هاست. آن را بخوانید، سپس با یک مربی همراه شوید یا از یک راهنمای رسمی، آموزش حرفه‌ای دریافت کنید یا در یک کلاس کوهنوردی ثبت‌نام کنید. هیچ‌چیز جایگزین تجربه عملی که توسط یک متخصص آموزش داده می‌شود، نیست.
گره هشت تعقیب یا گره تعقیبی هشتی شکل
گره ارتباطی شما یعنی گرهی که شما را به انتهای طناب متصل می‌کند، همان گرهی است که ابتدا باید آن را یاد بگیرید و تنها گرهی است که هر بار که طناب را می‌بندید از آن استفاده خواهید کرد. کوهنوردان از گره‌های مختلفی استفاده می‌کنند، اما هشت تعقیب (Trace Eight) ساده‌ترین روش برای یادگیری است و کمترین احتمال را دارد که باز شود. متأسفانه پس از پایین آمدن شدید، محکم شده و باز کردن آن دشوار می‌شود. این موضوع هم بهای کوچکی است که شما برای حفظ امنیت خود می‌پردازید. این گره را تمرین کنید تا زمانی که بتوانید آن را در بارندگی یا زیر نور و یا در تاریکی ببندید.
گره تعقیبی هشتی شکل به‌راحتی بسته می‌شود. صرفاً در قسمت ایستاده طناب حدود 60 تا 75 سانتی متر از انتهای آن را گره بزنید، سپس انتهای طناب را از طریق گره به سمت عقب مانند شکل گره بزنید، مطمئن باشید که یک دنباله 30 سانتی باقی می‌ماند. دنباله را با نیمی از گره دو سر طناب دولا یا از پایین به بالا محکم کنید. سفت ببندید!
برای کوهنوردی در سالن ورزشی فقط باید یک گره یعنی هشت تعقیب را بلد باشید. از این گره هم برای بستن طناب، هم برای هدایت و هم برای بالا کشیدن استفاده می‌شود. در واقع، در بسیاری از سالن‌های ورزشی لازم است که طناب را با گره هشت تعقیبی گره بزنید و از شما می‌خواهند که یک آزمون انجام دهید تا مطمئن شوند که می‌توانید این گره را به درستی ببندید.
کاربرد گره هشت تعقیب
- اتصال طناب به هارنس
مزایا
- بستن و به خاطر سپردن آن آسان است.
- بازرسی بصری آسان ؛ زمانی که آن را به درستی گره نزنید از نظر ظاهری اشتباه به نظر می‌رسد.
هر بار که گره می‌زنید حواستان را جمع کنید. هرساله به علت حواس‌پرتی در هنگام گره زدن یا اشتباه بستن گره یا تکمیل نکردن آن حوادث خطرناکی اتفاق می‌افتد. طوری تمرکز کنید که گویی زندگی شما به آن گره وابسته است (که در واقع بستگی هم دارد) و دقت کنید که طناب را از طریق بند حلقه ساق پا و کمربند کمری هارنس خود که توسط سازنده تعیین شده است، رد کنید.
کوله پشتی کوهنوردی 55 لیتری مدل Koo-1-ct
توضیحات کاملگره حلقه ای نوار تسمه
از گره حلقه‌ای (Ring Bend) برای گره زدن یک نوار تسمه باز(وبینگ) به نوار دیگر و یا یک طنابچه به طنابچه دیگر و یا یک طناب به طناب دیگر استفاده کنید. گره حلقه‌ای ایمن است و به‌راحتی بسته می‌شود زیرا صرفاً گره‌ای است که از طریق خودش دنبال می‌شود. گره حلقه‌ای هم مانند همه انواع گره کوهنوردی ممکن است شل و باز شود. قبل از هر صعود آن را بررسی کنید و همیشه آن را طوری ببندید که در هر طرف حداقل 5 سانتیمتر دنباله طناب باقی بماند (بیشتر هم باشد، بهتر است).
کاربرد اصلی گره حلقه‌ای این است که حلقه‌های پلاستیکی را به تسمه های دولا (اسلینگ ها) یا “رانرها” گره بزنید، اگرچه که دیگر اسلینگ ها و رانرها دوخته می‌شوند. تسمه‌ها و رانرهای دوخته شده فشرده‌تر، سبک‌تر و راحت‌تر هستند، اما ازآنجایی‌که نمی‌توانید بند دوخته شده را باز کنید، پس نمی‌توان آن‌ها را به دور سنگ‌های چوبی یا درخت‌ها گره زد که شاید هرازگاهی لازم باشد برای فرود آمدن از مسیرهای چند طوله (multi-pitch) و آلپی این کار را انجام دهید.
برخی از کوهنوردان ترجیح می‌دهند از گره حلقه‌ای برای بستن طناب‌های فرود به یکدیگر استفاده کنند. هرچند، گره دو سر طناب دوبل به همین منظور عمل می‌کند و باز کردن طناب‌ها پس از حمل وزن آسان‌تر است. باز کردن گره‌ها به‌ویژه در طناب‌های مرطوب ممکن است دشوار باشد، زیرا بیشتر از طناب‌های خشک کشیده می‌شوند.
موارد استفاده
- گره زدن اسلینگ و طنابچه به صورت حلقه
- بستن طناب‌های فرود به هم
مزیت
- به خاطر سپردن آن ساده و آسان است.
گره پروسیک
پروسیک (Prusik) یک گره طناب کوهنوردی اصطکاکی مفید است که درصورتی‌که وزنی را تحمل نمی‌کند، آزادانه می‌لغزد، اما وقتی وزنی روی آن قرار می‌گیرد، روی طناب سفت می‌شود. گره پروسیک انواع زیادی دارد، ازجمله گره اتوبلاک (autoblock) و گره مشار (klemheist) ، اما ما برای سادگی، خود گره پروسیک را در نظر می‌گیریم. شما در آینده می‌توانید سایر گره‌ها را نیز یاد بگیرید. متداول‌ترین کاربرد گره پروسیک، حمایت از ابزار فرود با بستن یک گره پروسیک بر روی طناب زیر ابزار یا بالای آن بسته به سلیقه شما است. من ترجیح می‌دهم آن را در زیر ابزار فرود ببندم تا هنگام فرود بتوانم با دست حمایت گر خود آن را به سمت پایین فشار دهم.
دو گره پروسیکی که روی یک طناب بسته شده‌اند و با تسمه های (رانرهای) بلند به هارنس شما بسته می‌شود، به شما امکان میدهد با انداختن وزن و برداشتن آن از روی گره‌ها به‌طور متناوب مثل کرم، از طناب بالا بروید. این تکنیک وقتی‌که در مسیری معلق می‌شوید و در فضا گیر می‌افتید و نمی‌توانید روی صخره قرار بگیرید، نجات‌بخش است. حتی یک گره پروسیک روی طناب نیز جا دستی خوبی است و به شما امکان میدهد خود را در یک حرکت غیرممکن بالا بکشید.
برای بستن گره پروسیک، از یک طنابچه جنس پرلون 4 تا 6 میلی‌متری استفاده کنید که در یک حلقه 30 سانتی با گره حلقه‌ای بسته شده است (می‌توانید حلقه‌های پروسیک دوخته شده هم بخرید). طنابچه نازک‌تر را بهتر از ضخیم‌تر می‌توان در دست گرفت و در مواقع اضطراری بند کفش نیز به کار می‌آید. حلقه را سه بار یا بیشتر دور طناب بپیچید تا آنقدر محکم شود که لیز نخورد. نوار تسمه بازهم در مواقع اضطراری به کار می‌آید، اما برای در دست قرار گرفتن باید بیشتر پیچیده شود و شل شدن و سرخوردن آن نیز دشوارتر است.
موارد استفاده
- پروسیک مخفف شده بالا رفتن از طناب
- مناسب برای بیرون آمدن از شکاف و سایر موارد اضطراری
مزایا
- به خاطر سپردن آن ساده و آسان است.
- برای استفاده‌های مختلف دارای تنوع زیادی است.
- در مواقع اضطراری روی هر طنابچه ای می‌توان آن را گره زد.
گره هشتی در حلقه بسته
گره هشت شکل در حلقه بسته (Figure-Eight on a Bight) گره خوبی برای بستن سریع یک حلقه برای اتصال طناب به یک کارگاه و آویزان کردن خود در یک وضعیت حمایت است. در یک ابزار حمایت معمولی از گره هشت شکل در حلقه استفاده می‌شود، اما می‌تواند شامل یک گره حمایت در حلقه بسته نیز باشد که به‌راحتی قابل تنظیم است و پس از تحمل بار نیز به‌راحتی باز می‌شود.
موارد استفاده
- بستن خود به کارگاه
- گره زدن طناب به هر چیزی، به شرطی که یک کارابین قفل کننده برای اتصال آن داشته باشید.
مزایا
- به خاطر سپردن آن ساده و آسان است.
- پس از تحمل بار به راحتی باز می‌شود.
گره کوهنوردی مانتر
وقتی ابزار حمایت/فرود شما بر زمین بیفتد اگر بدانید که چگونه یک گره مانتر (Munter Hitch) را ببندید دیگر نگران نیستید.
این گره در حمایت و فرود به کار می‌آید. یک طرف را به عقب بکشید تا گره مانتر روی خودش محکم شود و اصطکاک کافی برای جلوگیری از سقوط یا کنترل فرود را ایجاد کند. گره مانتر را روی یک کارابین قفل کننده بزرگ ببندید تا گره بچرخد، همان‌طور که هنگام باز کردن و شل شدن باید بچرخد.
علیرغم کاربردی بودن گره مانتر، فقط در وضعیت اضطراری از آن استفاده کنید. مانتر طناب را در هم گره میزند و میپیچد.
موارد استفاده
- به‌عنوان یک گیره اضطراری یا “ابزار فرود” طناب یک‌لا عمل می‌کند.
مزیت
- برای هر اندازه طنابی به کار می‌آید.
گره دو سر طناب دوبل یا گره درخت انگور
به هم وصل کردن دو طناب با قطر یکسان یا متفاوت، کار گره دو سر طناب دوبل (Double Fisherman’s Bend) است که به دلیل پیچ‌وخم‌های زیاد، کمتر از گره حلقه‌ای احتمال باز شدن دارد. سایر کاربردهای اثبات شده گره دو سر طناب دولا عبارت‌اند از بستن طنابچه از طریق ابزار میانی و یک نوع دیگر آن که دو سر طناب یک‌لا است، برای محکم کردن دنباله گره هشت تعقیبی کاربرد دارد. برخی از کوهنوردان از گره دو سر طناب دولا به جای گره حلقه‌ای برای بستن تسمه های وبینگ استفاده می‌کنند.
اگرچه گره دو سر طناب دولا به‌خوبی عمل می‌کند، اما پس از پایین آمدن از آن، هرچند کمتر از گره حلقه‌ای ولی خود یک کلاف تقریبا باز نشدنی می‌شود. ازآنجایی‌که گاهی اوقات لازم است اسلینگهای خود را باز کنید تا آن‌ها را به دور اجسامی مانند درخت ببندید، می‌توانید یک گره دو سر طناب دولا سفت شده را به صخره بزنید و بغلتانید تا نرم شود، سپس از ابزار میانی (یا دندان) خود برای جدا کردن آن استفاده کنید.
موارد استفاده
- گره زدن اسلینگ و طنابچه به‌صورت حلقه
- بستن طناب‌های فرود به یکدیگر
مزایا
- کار درست؛ بعید است که باز شود.
- پس از تحمل وزن حتی در طناب‌های خیس هم به‌راحتی باز می‌شود.
گره خفت
گره خفت (Girth Hitch) کاربردهای بی‌شماری دارد، ازجمله بستن رانر بر روی دسته یا اطراف درخت، وصل کردن اسلینگ به حلقه حمایت/حلقه فرود و چسباندن چندین حلقه به یکدیگر به‌صورت یک زنجیر برای ایجاد یک اسلینگ بلندتر. گره خفت برای اینکه یک بند کوتاه را در اطراف محور یک پین یا پیچ ثابت که خیلی بیرون زده است، محکم کند و نیرو را کاهش دهد هم به‌خوبی عمل می‌کند.
موارد استفاده
- وقتی کارابین ندارید، به هم متصل می شوند تا بلندتر شوند.
- بستن میخ‌های ثابتی که تا ته کوبیده نشدهاند.
- همه‌کاره؛ کاربردهای بسیار دیگری برای آن خواهید یافت.
مزیت
- به خاطر سپردن آن ساده و آسان است.
گره حمایت در حلقه بسته
گره کوهنوردی حمایت در حلقه بسته (Clove Hitch) برای اتصال خود به یک ایستگاه حمایت یا فرود محبوب است. گره زدن سریع و قابل تنظیم، گره حمایت در حلقه بسته پرکاربردتر و کاربرپسندتر از گره هشتی شکل در یک حلقه بسته است. اگر خود را خیلی نزدیک به کارگاه می‌بندید، صرفاً گره را شل کنید و بگذارید بلغزد. سپس دوباره گره را سفت کنید. روند را برعکس کنید تا خود را به ایستگاه نزدیک‌تر کنید.
شل کردن گره حمایت در حلقه بسته ممکن است دشوار باشد، مگر اینکه رمز آن را بدانید. کارابین را تکان دهید تا گره از هم باز شود.
نکته مهم این است که هرگز نباید از گره حمایت در حلقه بسته برای آویزان کردن انتهای طناب استفاده کنید؛ اگر گره حمایت در حلقه بسته بلغزد، دنباله آن از طریق گره کشیده می‌شود و گره را باز می‌کند. برای آویزان کردن انتهای طناب، از حلقه هشتی شکل که محکم‌تر است، استفاده کنید.
موارد استفاده
- اتصال خود به کارگاه
- گره زدن هر چیزی که برای تنظیم طول نیاز دارید.
مزیت
- همه‌کاره – کاربردهای زیادی برای آن خواهید یافت.
عصای کوهنوردی آنتی شوک مدل AS-01
نحوه گره زدن طناب کوهنوردی با یک دست
معادله بسیار مهم در صعود آلپی (Alpine climbing) این است که بازدهی مساوی سرعت است که خود با ایمنی برابر است؛ به این معنی که هر ثانیه‌ای که در یک انتقال حمایتی صرفه جویی می‌شود، برابر با لحظه‌ای است که صرف رسیدن به قله می‌شود. یک راه ساده (و بسیار مناسب) صرفه‌جویی در زمان این است که دو گره پرکاربرد مانتر و گره حمایت را با یک دست ببندید.
ممکن است درحالی‌که کارگاه می‌سازید و خود را به داخل می‌کشید، برای تعادل با یک دست روی صخره قرار بگیرید یا ممکن است در حال صعود همزمان باشید و ناگهان لازم باشد که به دوستتان کمک کنید تا سریع‌تر با یک مانتر بر روی گیره طناب قرار دهید.
هر حالتی که باشد، یادگیری بستن هر دو گره با یک دست به بهبود بازدهی کلی شما در مسیرهای طولانی کمک می‌کند (و دوستان شما را تحت تأثیر قرار میدهد). به‌علاوه، یادگیری این گره‌ها آسان است و به‌سرعت به حافظه ناخودآگاه حرکتی تبدیل می‌شود.
چگونه گره حمایت در حلقه بسته را با یک دست ببندیم
این گره اغلب به‌عنوان راهی برای اتصال خود به کارگاه استفاده می‌شود. گره حمایت در حلقه بسته نه‌تنها به‌راحتی بسته می‌شود (با یک یا دو دست)، بلکه خوبی آن این است که می‌توانید طول طناب را در دو طرف گره بدون باز کردن خود گره تنظیم کنید.
1- به همان شکل که وقتی جلو می‌روید، به کارابین می‌چسبید، به آن متصل شوید، درحالی‌که طناب سمت شما در بالا قرار دارد، از کارابین بالا آمده و از دیوار دور شوید.
2- به طناب خود برسید و رشته پایینی را بگیرید و آن را کمی بالا بکشید و یک حلقه کوچک درست کنید که قسمت پایینی طناب در بالا باشد.
3- حلقه را روی طناب خود رد کنید و درحالی‌که کف دست خود را رو به دهانه آن قرار داده‌اید، حلقه را به باینر متصل کنید.
4- هر رشته را بکشید تا محکم شود و یک گره حمایت در حلقه بسته داشته باشید.
چگونه گره مانتر را با یک دست ببندیم
هر کوهنوردی باید بتواند به‌سرعت یک گره مانتر را ببندد. در صورت افتادن ابزار حمایت خود می‌توانید از این گره برای حمایت یا فرود استفاده کنید. به‌علاوه، این گره برای یخ‌زدایی طناب در شرایط یخ‌زده نیز مناسب است. در ضمن، این گره طناب شما را بسیار بیشتر از یک ابزار حمایت معمولی تاب میدهد.
1- مثل گره حمایت در حلقه بسته با طناب خود از میان حلقه باینر و دور از دیوار شروع کنید.
2- رشته پشت باینر را با کف دست خود به سمت بالا بگیرید و مچ خود را به سمت باینر تکان دهید تا یک حلقه ایجاد شود (قسمت پایین طناب در بالا باشد).
3- آن حلقه را بچرخانید تا بند انگشتانتان رو به باینر باشد، سپس آن را ببندید.
4- هر رشته را بکشید تا سفت شود. مانتر باید در حلقه باینر به این سو و آن سو برود.
